به گزارش پایگاه اطلاعرسانی آثار حضرت آیتالله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در دهمین یادواره شهدای این مؤسسه، ضمن گرامیداشت یاد و خاطره امام راحل(ره) و شهدا، اظهار داشت: یکی از شبهات شیطانی که به صورتهای مختلف مطرح میشود این است که چرا این همه جنگ در عالم اتفاق میافتد، چرا باید دشمنی با دیگران در این عالم وجود داشته باشد، و چرا در اسلام جنگ و جهاد مطرح شده است؟
علامه مصباح یزدی ادامه داد: خداوند متعال در قرآن صریحاً ميفرمايد که اگر خدا میخواست، هرگز جنگی واقع نمیشد و حتی همه را هدایت شده قرار میداد؛ اما سؤال این است که چرا خداوند متعال چنين نخواست؟ پاسخ اجمالي این است که کمالی که خداوند برای انسان در نظر گرفته و انسان میتواند به آن برسد، در گرو رفتارهای اختیاری او است و يكي از لوازم اختیار، وجود سلیقههای مختلف و فراهم بودن زمينه انتخاب مسیرهای گوناگون توسط افراد، و در نتيجه، امكان بروز اختلاف، جنگ و درگيري بين انسانها است.
وی افزود: این شبهات از گذشته وجود داشته و مصلحان و انبیاء سعی کردهاند با در نظر گرفتن ميزان فهم مردم، این مسائل را برای آنها حل کنند. امروزه نیز که همه مسايل به زبان علمی مطرح ميشود، جا دارد که چنین موضوعاتی به صورت علمی تبیین شود و روشن است كه حوزویان در این زمینه مسئولیت بیشتری نسبت به سایرین بر عهده دارند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تقسيمبندي كساني كه به اين شبهات پاسخ دادهاند، به دو گروه الهیون و مادیگرایان، خاطر نشان كرد: مادیین نيز به دو گروه سنتی و دیالکتیک تقسيم ميشوند. دسته اول معتقدند عالم ماده در نتيجه یک انفجار اتفاقي ایجاد شده و پس از آن سلسلهاي از اتفاقات منجر به خلقت کره زمین، رويش گیاهان، پيدايش حیوانات و سرانجام، پدید آمدن انسان در روي زمين شده است. از جمله اين اتفاقات نزاع، درگیری و جنگهايي است كه بين موجودات مختلف از ابتدا بوده، و پس از آن نيز ادامه يافته است.
وي افزود: باید در حد توان از بروز درگيريها كاست؛ لذا نهادهايي مانند سازمان ملل تشکیل شده است. البته اگر آمار دقیقی ارائه شود، شايد مشخص شود که بعد از تشکیل این سازمانها آمار جنگ و جنایت بیشتر شده است.
استاد حوزه علميه قم با اشاره به پاسخ دیالکتیستها به سؤال از علت وجود جنگ و درگيري بين انسانها، اظهار داشت: از نظر این گروه از مادیون، اساس هستی بر پایه تضاد است و اگر تضاد وجود نداشت، هیچ پدیدهای در عالم به وجود نمیآمد. طبیعتاً پيدايش جنگها نیز نتیجه تضاد بين جوامع است. گاهی نيز براي توجيه نظريه خود ادعا میکنند که در سایه این جنگها، پیشرفتهایی هم حاصل شده كه بدون جنگ و درگيري به دست نميآمد.
آيتالله مصباح يزدي در ادامه با بيان اينكه به هر حال در برخي شرايط گريزي از تضاد و تقابل بين جوامع نیست، گفت: سؤالي كه در چنين شرايطي مطرح ميشود اين است كه چگونه باید با اين پديده مواجه شد؟ اشخاص منصف و معتدل در برابر این سؤال معتقدند باید كوشيد با گسترش محبت و عدالت از درگيري و نزاع پيشگيري، و كاري كرد كه حتيالمقدور از خسارات جنگ كاسته شود. اما سخن در این است که كدام نظام ارزشی ميتواند از افزايش خسارتها جلوگیری کند، و اين نظام چگونه حاصل میشود؟
وي افزود: مسأله مهم این است که چگونه باید جنگ را مدیریت کرد که از درگيريهاي بيحاصل پيشگيري شود و خسارات كمتري وارد گردد؛ چون به هر حال حداقل يك طرف نزاع در اختيار ما نیست. شاید كساني مثل رئیسجمهور آمریکا بخواهند با بمبهای اتمی نقاط مختلف دنیا را مورد تهاجم قرار دهند. طبیعتاً در چنین شرايطي نمیتوان دست روي دست گذاشت و بيتفاوت بود؛ بلکه باید برنامه دفاعی مناسبی داشته باشیم.
آیتالله مصباح يزدي با استناد به آیات متعددی از قرآن کریم خاطر نشان كرد: بدون دفاع در برابر متجاوزان، همه ارزشها و مصالحي كه خداوند از خلقت انسان بر روي زمين در نظر داشته، از بین میرود. لذا وجود قوانین مناسب براي دفاع و جهاد در جهت تأمین مصالح جامعه و تحقق اهداف الهی امری لازم و ضروری است.
عضو جامعه مدرسين حوزه علميه با اشاره به این که قوانین جنگ در اسلام مشخص است، اما نیاز به تبیین دارد، افزود: طبع انسانی ابتدائاً تمايل به جنگ ندارد؛ حال اگر وظیفه الهی و انسانی اقتضا كند که كساني در جنگ شرکت کنند، چه باید کرد که انگیزه جنگیدن در افراد به وجود بیاید؟
استاد حوزه علميه قم با بيان اينکه سؤالات متعددي در اين زمينه مطرح است كه میتواند موضوع پژوهشها و پایاننامههای متعددی قرار گیرد، افزود: يكي از اين تحقيقات ميتواند در اين زمينه باشد که غیر مسلمانان چگونه مردم خود را برای رفتن به میدان جنگ و جان دادن قانع میکنند و با چه عناويني براي نيروهاي خود ایجاد انگیزه میکنند؛ در مقابل، شيوه اسلام برای ایجاد انگیزه جهاد در مسلمانان چیست؟
این مفسر قرآن کریم با اشاره به برخی آیات قرآن اظهار داشت: اسلام از شيوههای مختلفی در جهت ایجاد انگیزه برای شرکت مسلمانان در جهاد استفاده كرده است. يكي از اين روشها كه براي افراد ضعيفالايمان مورد استفاده قرار گرفته، تشويق مسلمانان به شركت در جهاد برای کسب غنائم جنگي است؛ البته مخاطب این آیات کسانی هستند که غير از جلب منفعت دنیايي به فکر امور دیگر نیستند و اين امر لطف خدا نسبت به اين گروه است که حتی این عده نیز از جهاد محروم نشوند.
وی ضمن برشمردن تهييج حس غلبه بر دشمن به عنوان شيوه ديگر قرآن براي تشويق به مشاركت در جهاد، گفت: بايد توجه داشته باشيم كه اين اهداف در اسلام اصالت ندارد و از جمله عوامل مشترک بین متدينين و مادیون است که اسلام نیز آنها را نفی نمیکند، تا افراد ضعیفالایمان نیز انگیزهاي براي شركت در جنگ بيابند و از اين طريق مصالحی که برای جامعه در جهاد نهفته است، تأمين شود.
وي افزود: اين روش شبيه كار پدر و مادری است که داروی تلخ را با شربتي شیرین آميخته و به فرزند بيمارشان میدهند. گرچه کودک اين دارو را به خاطر شیرینی آن میخورد؛ اما در عین حال از منافع دارو نیز بهرهمند میشود. لذا تشويق به شرکت در جهاد برای رسیدن به غنیمت یا انگيزههاي شبيه آن، شيوهای است براي اينكه حتی افرادي با پایینترین درجه ایمان نیز از منافع جهاد بهرهمند شوند.
علامه مصباح یزدی در ادامه گفت: قرآن کریم برای ایجاد انگیزه در افرادی که ایمان متوسطی دارند، روش دیگری را به كار ميگيرد و آن وعده معاملهای پرسود است؛ خداوند متعال جان شما را در مقابل بهائی ارزشمند میخرد. طبیعتاً در يك معامله هر چه سود بیشتر باشد، برای فرد مطلوب تر است. خداوند متعال مسلمانان متوسطالایمان را به معاملهای دعوت میکند که در آن جان خود را بدهند و در مقابل، از سودی بینهایت بهرهمند شوند. در اين معامله انسان باقی مانده عمر خود را كه روزي به پايان ميرسد، به خدا میفروشد و در مقابل، خداوند او را از عذاب ابدی نجات داده و عمری بینهایت از نعمات بهشتی بهرهمند ميكند.
وی با بیان این که پیشنهاد چنین تجارتی از سوی خداوند حکیم، عادل و صادق، نقش مهمی در ایجاد انگیزه برای مؤمنان واقعي ایفا میکند، افزود: بنده كسي را میشناسم که چهل شب جمعه از شهری دیگر به قم ميآمد و در مسجد جمکران احیا میگرفت، براي اينکه خداوند شهادت را نصيبش کند! شما کدام مکتب را میشناسید که بتواند افرادی را با چنین انگیزههایی پرورش دهد؟
اين مفسر قرآن كريم با اشاره به این که خداوند متعال برای افرادی که معرفت و ایمانی قویتري دارند، با شيوههايي فراتر از امور مادي ايجاده انگيزه ميكند، افزود: از سخنان، وصیتنامهها و خاطرات برخي شهدا میتوان فهمید كه آنها انگیزهای فراتر از بهشت و تجارت با خدا داشتند و به قدری همتشان بالا بوده که نه نگرانی از عذاب جهنم داشتند و نه طمعی برای رفتن به بهشت. کسی که عاشق باشد، نگاهش به هدیه معشوق نیست؛ بلکه خود معشوق براي او اصل است و همین که از دست معشوق هدیهای بگیرد، برایش ارزشمند است.
استاد اخلاق حوزه علميه با اشاره به شعر منسوب به حضرت اباعبدالله عليهالسلام در لحظات قبل از شهادتشان، خاطر نشان کرد: امام حسین عليهالسلام به کربلا نرفت كه از طريق شهادت به بهشت برسد؛ او به دنبال معامله با خدا نبود؛ بلکه فقط به خاطر عشق به خدا، چنین کرد؛ او خود را فدا، و خانوادهاش را بيسرپرست کرد، تا خدا را ببیند.
وي افزود: اگر كسي بگوید چنين ادعايي از شخصيتي مثل سيدالشهدا عليهالسلام كه امام معصوم است، پذيرفته است، ميگوييم: آری؛ ما هرگز نمیتوانیم مراتب کمال آن حضرت را حتی درک کنیم؛ اما سیدالشهدا عليهالسلام مکتبی را معرفي كرد که هزاران شاگرد در این مکتب و بر اساس مبانی آن تربیت شدند و نمونههای درخشاني از كاري كه آن حضرت كرد، تا روز قیامت به منصه ظهور خواهند رسيد.
علامه مصباح یزدی در پايان گفت: اگر تاریخ دفاع مقدس را بررسی کنیم، نمونههای بارزی از شاگردان مکتب سیدالشهدا صلواتالله عليه را خواهیم دید که برای نجات از عذاب جهنم یا به طمع به بهشت، به جبهه نرفتند؛ برخی از شهدا در وصیتنامههایشان تصریح کردند که تنها هدفشان از آمدن جبهه این بوده که «لتکون کلمة الله هی العلیا».
گفتنی است یادواره شهدای مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 24 بهمن ماه سالجاری در سالن همایشهای این مؤسسه برگزار شد.
انتهای پیام/