غلو
غلو در دین، ممنوع است
قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ لَا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ غَیْرَ الْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعُوا أَهْوَاءَ قَوْمٍ قَدْ ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ وَأَضَلُّوا کَثِیرًا وَضَلُّوا عَنْ سَوَاءِ السَّبِیلِ (مائده/77)
بگو ای اهل کتاب در دین خود غلو (و زیاده روی) نکنید و غیر از حق نگوئید و از هوسهای جمعیتی که پیشتر از این گمراه شدند و دگران را گمراه کردند و از راه راست منحرف گشتند پیروی ننمائید.
تفسیر – تفسیر نور
(اى پیامبر!) بگو: اى اهل کتاب! در دین خود به ناحقّ غلوّ نکنید و از هوسهاى گروهى که پیش از این گمراه شدند و بسیارى را گمراه کردند و (اکنون نیز) از راه حقّ منحرفند، پیروى نکنید.
جلد 2 - صفحه 350
نکته ها
شاید بتوان از این آیه استفاده کرد که خدا دانستن مسیح، نوعى غلوّ برگرفته از افکار شرک آلود جمعیّتهاى قبلى است. چنانکه در آیهى 30 سورهى توبه مىخوانیم: «وَ قالَتِ الْیَهُودُ عُزَیْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَ قالَتِ النَّصارى الْمَسِیحُ ابْنُ اللَّهِ ذلِکَ قَوْلُهُمْ بِأَفْواهِهِمْ یُضاهِؤُنَ قَوْلَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ قَبْلُ» یهود گفتند: عزیر فرزند خداست و نصارا گفتند: مسیح فرزند خداست، این غلوّ و سخنان بىاساس، شبیه سخنان کفّار پیشین است.
پیام ها
در همهى ادیان، باید مرزهاى فکرى و عقیدتى حفظ شود و دربارهى شخصیّتها غلوّ ممنوع است. «یا أَهْلَ الْکِتابِ لا تَغْلُوا»
غلوّ دربارهى رهبران الهى، غلوّ در دین است. (با توجّه به آیات قبل که مسیح را خدا مىدانستند) «لا تَغْلُوا فِی دِینِکُمْ»
اگر در دین خدا و نسبت به اولیاى الهى غلوّ ممنوع است، دربارهى دیگران هم مبالغه روا نیست. لا تَغْلُوا ... غَیْرَ الْحَقِ
تقلید کورکورانه ممنوع است. «وَ لا تَتَّبِعُوا أَهْواءَ قَوْمٍ»
غلوّ، تنها دربارهى عیسى علیه السلام نبود؛ بعضى از یهود هم دربارهى «عُزَیر» غلوّ کرده، او را پسر خدا مىدانستند. «ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ»
علوم و هنرهاى باستانى ارزش دارد، ولى افکار و عقاید کهن نیاکان که بر اساس هوسهاست و پایهاى ندارد، بى ارزش است و نباید پیروى نمود.
وَ لا تَتَّبِعُوا .... ضَلُّوا مِنْ قَبْلُ
گمراهى مراحلى دارد: ابتدا انسان خود گمراه مىشود، «ضَلُّوا» سپس دیگران را گمراه مىکند، «أَضَلُّوا» و در نهایت براى همیشه از حق باز مىمانند.
تفسیر نور(10جلدى)، ج2، ص: 351
احادیث موضوعی
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
دو دستهاند که شفاعت من به آنها نمىرسد : فرمانرواى سرکش و ستمگر و کسى که در دین غلوّ ورزد و از دین بیرون رود و از این عمل خود توبه نکند و دست نکشد .
منتخب میزان الحکمة : 432
رسولُ اللّه صلى الله علیه و آله و سلّم :
لا تَرفَعُونِی فَوقَ حَقِّى؛ فإنّ اللّهَ تعالى اتَّخَذَنی عَبدا قبلَ أن یَتَّخِذَنی نَبِیّا .
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلّم :
مرا از حقّ خودم (و حدّى که دارم) بالاتر نبرید؛ خداوند متعال مرا ، پیش از آن که پیامبر کند ، بنده (خود) قرار داد .
نوادر الراوندیّ : 16 منتخب میزان الحکمة : 432
نکته ها
غلو کنندگان چگونه مردمی هستند؟
امام صادق علیهالسلام :
به هوش باشید که غُلات ، جوانان شما را فاسد نکنند زیرا غُلات بدترین خَلق خدا هستند . عظمت خدا را پایین مىآورند و براى بندگان خدا ادعاى ربوبیّت مىکنند . به خدا قسم که غُلات از یهود و نصارا و مجوس و مشرکان بدترند . حضرت سپس فرمود : غالى و افراط کننده به سوى ما برمىگردد ، ولى ما او را نمىپذیریم و تفریط کننده به ما مىپیوندد و ما او را مىپذیریم . عرض شد : علّت چیست ، یابن رسول اللّه ؟ فرمود : چون فرد غلو کننده به ترک نماز و زکات و روزه و حجّ عادت کرده و هرگز قادر نیست از عادت خود دست بردارد و به طاعت خداوند عز و جل روى آورد ، امّا تفریط کننده وقتى حقیقت را بشناسد ، به عبادات عمل مىکند و از خدا فرمان مىبرد .
أمالی الطوسیّ : 650 / 1349 منتخب میزان الحکمة : 432