پرهیز از تهمت و بدگمانی
عذاب بزرگ، در انتظار تهمت زنندگان است
إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِی الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِیمٌ (نور/23)
کسانی که زنان پاکدامن و بیخبر (از هر گونه آلودگی) و مؤ من را متهم میسازند در دنیا و آخرت از رحمت الهی بدورند و عذاب بزرگی در انتظارشان است.
تفسیر
تفسیر المیزان - خلاصه
(ان الذین یرمون المحصنات الغافلات المؤمنات لعنوافی الدنیا والاخره ولهم عذاب عظیم ): (همانا کسانی که به زنان با ایمان شوهردار عفیف و بی خبر تهمت می زنند، در دنیا و آخرت ملعون شده و به عذابی بزرگ معذب خواهند شد) در اینجا زنان مؤمنه را به سه صفت توصیف نموده ، شوهر داشتن و عفت و غفلت درکنار ایمان ، که هر یک سبب تامی هستند برای اینکه نسبت زنا به آنها امری عظیم وظلمی شنیع باشد، چه رسد به اینکه این صفات همه با هم جمع باشند، پس این تهمت به ایشان عین ظلم است که کیفر آن در دنیا و آخرت لعنت الهی و عذاب آخرت خواهدبود. و معنای آیه عام است و شامل همه زنان مؤمنه و عفیف می شود.
احادیث موضوعی
«پیامبر گرامی اسلام صلیالله علیه و آله و سلم»:
إنَّ حُسنَ الظَّنِّ مِنَ العِبادَةِ.
حسن ظن و خوشبینی انسان خود یکی از مصادیق عبادت است. (شهابالاخبار، ص ٣٥٧)
پیامبر گرامی اسلام صلیالله علیه و آله و سلم»:
اِنّ اللهَ تَعالی حَرَّمَ مِنَ المُسلِمِ دَمَهُ وَ مالَهُ وَ أَن یُظَنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوءِ.
خداوند متعال، تعرض به جان و مال مسلمان و سؤظن و گمان بد بردن به او را حرام فرموده است. (بحار، ج ٧٥، ص ٢٠١)
امام صادق علیه السلام :
إذا اتَّهَمَ المؤمنُ أخاهُ انْماثَ الإیمانُ مِن قلبِهِ کما یَنْماثُ المِلحُ فی الماءِ .
هرگاه مؤمن به برادر خود تهمت زند ایمان در قلب او آب مى شود همچنان که نمک در آب حل مى شود.
الکافی : 2/361/
نکته ها
کسى که خود را در معرض بدنامى و جایگاه تهمت قرار دهد، نباید کسى را که به او گمان بد مى برد ملامت کند. (حکمت 159)
یکى از دستورهاى اسلامى این است که مسلمان مؤمن نباید فقط به این که کار بد نمى کند و حرف بد نمى زند راضى و خشنود باشد. بلکه باید از شنیدن حرف بد و دیدن کار بد نیز خوددارى کند. و اگر در جایى کارهاى گناه آلود انجام شود نباید در آنجا درنگ کند.
امام علیه السلام نیز بر اساس همین دستور اسلامى شیعیان خود را راهنمایى فرموده است. طبق فرمایش امام (علیه السلام)، مسلمان مؤمن نباید به جاهایى برود که در آنها کارهاى زشت و گناه آلود انجام مى گیرد. مثلا هرگز نباید به قمارخانه یا مشروب فروشى برود. زیرا با رفتن به چنین مکانهایى به جایگاه تهمت قدم مى نهد و خود را در معرض بدنامى قرار مى دهد. یعنى هر چند هم که خود او اهل قمار و مشروب نباشد، وقتى در چنان مکانهایى دیده شود، مورد بدگمانى قرار خواهد گرفت. و دیگران که از باطن او خبر ندارند، ممکن است تصور کنند که او نیز اهل قمار و مشروب است و به این ترتیب به او تهمت قمار بازى و میگسارى بزنند.
روشن است که اگر چنین وضعى پیش بیاید کسى که مورد تهمت قرار گرفته نباید کسانى را که به او بد گمان شده و تهمت زده اند ملامت کند. زیرا تقصیر از خود اوست که با قدم گذاشتن به چنان مکانهایى در دل دیگران نسبت به خود بد گمانى ایجاد کرده است.
______________________
منبع: پندهاى کوتاه از نهج البلاغه، هیئت تحریریه بنیاد نهج البلاغه