حجتالاسلام والمسلمین ابراهیمی، استاد و مدیر شعبه دو مدرسه امام محمدباقر علیه السلام بر ضرورت ایجاد تغییراتی بنیادین در عرصههای آموزشی، پژوهشی و فرهنگی و تربیتی، مهارتمحوری در میان طلاب و بازگشت به شیوه سنتی مدیریت حوزه علمیه تأکید کرد. متن کامل این گفتوگو در زیر آمده است.
با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در مورد ضرورت ایجاد تحول در حوزه علمیه خراسان و صحبتهای ایشان مبنی بر ایجاد تمدن اسلامی، از دید شما چه مسائلی در حوزه علمیه خراسان باید در اولویت اقدام قرار گیرد؟
حوزه در سالهای اخیر پیشرفتهایی داشته اما این پیشرفتها کافی و وافی نبوده است. برای نیل به آن هدف غایی، یعنی ایجاد تمدن اسلامی که حضرت آقا کراراً در مورد آن فرمودهاند، به نظرم باید حوزه علمیه یک افق تازهای را در پیش روی خود ایجاد کند و زمينه تغییراتی بنیادین در عرصههای آموزشی، پژوهشی و فرهنگی و تربیتی را فراهم نمايد. زمینه برای ایجاد تحول وجود دارد و امیدوارم در آیندهای نزدیک این مسئله کاربردی و عملیاتی شود.
نقش مدیران مدارس در معرفی سبک زندگی صحیح به طلاب را چگونه ارزیابی میکنید؟
مدیران در رابطه سبک زندگی طلاب، نقشی مهم و اساسی ایفا میکنند. مدیر هر مجموعه در واقع رهبر و پیشرو آن مجموعه است. اگر مدیر در اجرای سیستم سبک زندگی اسلامی موفق باشد، الگوی کامل طلاب ميشود، به طور مستقیم در زندگی طلاب اثرگذار خواهد بود.
مدیران مدارس در تربیت طلاب آشنا با فنون گسترده تبلیغ در مواجهه با مخاطبین متنوع در جامعه امروز، چه نقشی دارند؟
هدف آرمانی حوزه ترویج عبودیت است و ترویج عبودیت از راه تعلیم دین و ابلاغ و اجرای دین حاصل میشود و این همان تبلیغ است. به نظر من اساسی ترین وظیفه حوزههای علمیه هم تبلیغ است. طبق نص صریح قرآن که میفرماید «فَلَوْلاَ نَفَرَ مِن كُلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهُمْ طَآئِفَةٌ لِّيَتَفَقَّهُواْ فِي الدِّينِ وَلِيُنذِرُواْ قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُواْ إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ» بعد از مرحله حضور در حوزه «لیتفقهوا» مطرح است و تفقه در دین باید همراه با انذار و تبشیر و تبلیغ باشد. مدیران با برنامهریزی و مدیریت و اجرایی کردن تبلیغ، نقشی اساسی در یادگیری فنون تبلیغ و در نتیجه انتقال مفاهیم دینی به مردم توسط طلاب را دارند.
تبلیغ یک مهارت است و طلاب باید در کنار تحصیل، شیوههای مختلف تبلیغ را نیز یاد بگیرند. یکی از مسائلی که حوزههای علمیه با آن روبرو هستند این است که بسياري از طلاب از مهارت کافی برای تبلیغ دین برخوردار نیستند. طلاب و مدیران مدارس باید بدانند که اگر طلبهای نتواند آنچه که میداند و میفهمد را به جامعه هدف خود منتقل کند، در واقع رسالتش را نیمه تمام گذاشته است. اگر مدیران از طرق مختلف به ایجاد فنون و تکنیکهای تبلیغ در طلاب خود اهتمام بورزند و طلبههایی با مهارت را پرورش دهند، شاهد حضور فعال و مؤثر این افراد در بدنه حوزه و جامعه خواهیم بود.
در مقایسه با گذشته، براي ارائه الگوی طلبه مطلوب، جای چه مسائلی در میان طلاب حوزههای علمیه خالی است؟
در مورد ارائه الگوهاي اخلاقي هم مدیران و هم سایر دست اندرکاران تعليم و تربيت طلاب، ضعیف کار کردهایم. فضای امروز جهان فضایی وحشتناک و خطرناک است و باید در این زمینه بیش از اینها کار شود. منظور از اخلاق هم اخلاق عملی و اجرایی و کاربردی است.
در مورد مهارتها این مطلب را اضافه کنم که طلبهها باید مهارت محور بار بیایند تا در جامعه مفید باشد. در غیر این صورت ما و حوزه به هدف خودمان نرسیدهایم. مثلاً در مورد بحثهایی چون اقتصاد مقاومتی، مشاوره خانواده و در بسیاری بخشهای دیگر، جامعه نیاز به کارشناسان مذهبی دارد. اما چون ما مهارتمحور نبودهایم، علی رغم وجود نیروهای فراوان، نمیتوانیم به این نیازها پاسخ بگوییم. این مسئله بسیار ضروری اس؛. یعنی ارائه خروجیهای متفاوت در زمینههای متفاوت و تزریق آن در بدنه جامعه و واکسینه کردن آن.
انتظار شما از مدیریت جدید حوزه علمیه خراسان چیست؟
به نظر بنده، مدیریت جدید حوزه علمیه خراسان باید چند کار اساسی را در برنامههاي خود داشته باشد. یکی اینکه ساختار اداری مرکز مدیریت را از حالت اداری صرف خارج کرده و به ساختار سنتی حوزوی برگرداند. عمق مطالعات و راهبردهای حوزه را افزایش دهد تا نیروهای متخصص حوزوی بیشتر شوند. عدم سیاسیکاری و عدم توجه به مصداقهای قومی و قبیله ای نیز از دیگر مسائل مورد توجه ایشان باید باشد. به طور کلی باید نمود عینی مدیریت اسلامی را که نظارت و پیگیری و اشراف بر امور بخشی از آن میباشد به احسن اجرا کرده و با گسترده کردن دامنه دریافت نظرات و به کارگیری آنها، حوزه علمیه خراسان به حوزهای پویا و بالنده تبدیل شود.
منبع: سایت حوزه علمیه خراسان