1) درس برابری و برادری
یكی از آثار اجتماعی روزه، درس مساوات و برابری در میان افراد اجتماع است؛ زیرا با انجام این دستور مذهبی افراد برخوردار، هم وضع گرسنگان و محرومان اجتماع را به طور محسوس درمییابند و هم با صرفهجویی در غذای شبانهروزی خود میتوانند به كمك آنها بشتابند. (تفسیر نمونه، ج 1، ص 455) امام صادق علیهالسلام نیز با اشاره به این پیامد نیكوی روزه میفرماید: «خداوند روزه، را از آن رو واجب كرد كه دارا و محتاج در آن برابر گردند.» (من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 43)
2) ترویج فرهنگ دینی
روزه فرهنگ مخصوص خود دارد و روزهداران در ماه مبارك رمضان، بیشتر با واژههای مربوط به این فرهنگ سروكار پیدا میكنند. طبق تحقیقات، در ماه مبارك رمضان، چهارصد واژه همگام با فرهنگ روزه بین ده تا سه برابر بیشتر از سایر ماهها به كار میروند؛ واژههایی چون تلاوت، صدقه، انفاق، خیرات، احسان، نماز، روزه، دستگیری، فقرا و...
3) خروج از خودپرستی
بسیاری از كدورتها و ناهنجاریهای اجتماعی، بویژه در ارتباطهای ناسالم با دیگران، ریشه در خودپرستی و خودشیفتگی دارد. فرد روزهدار با روزهداری از پیلهی خودپرستی خارج شده و پروانهوار گرد دیگر دوستان نیز خواهد گشت. توجه به همسایگان، اصلاح كدورتها، بازدید از اقوام و حضور در سفرهی افطاری دیگران و... زمینههای پدیدآیی ارتباطهای سالم و سودمند را فراهم میسازد.
4) احترام به جامعه
یكی از آثار سودمند روزه در بخش اجتماعی آن، تمرین احترام به قانون و دیگر افراد جامعه است. در جامعهای كه روزه به عنوان یك فریضه دینی مورد توجه است، همه افراد خود را موظّف به خویشتنداری و رعایت احترام آن جامعه میدانند و از هركاری كه موجب جریحهدار شدن و آزار روزهداران میگردد، پرهیز میكنند. در جامعه روزهدار، خوردن و آشامیدن و حركات ضداخلاقی مغایر با رفتار دینی به شدت محكوم است و انسانهای فهیم خویشتن را از آن دور نگه میدارند.
5) تمرین اجرای قوانین مشترك
اگر كار سخت و دشواری برای همگان مقرر گردد، تحمل آن برای افراد از حیث روانی دشوار نخواهد بود. فخر رازی در تفسیر كبیر در این باره میگوید: چون روزه یك عبادت طاقت فرساست، عمومیت آن برای همگان مایه تقویت توان و مقاومت است. به همین دلیل، در آیه 183 بقره، از وجوب روزه در تاریخ گذشته سخن به میان آمده است. همچنین، روزهداری به صورت همگانی و در مدت معینی از سال، فرصتی را برای تمرین یكی از قوانین مذهبی فراهم كرده تا همگان از بركات دستورها و راهكارهای دینی به صورت ملموس آگاهی یابند.
6) كاهش جرایم اجتماعی
بر اساس آماری كه از سوی مراجع مربوط اعلام میگردد، هر ساله با فرا رسیدن ماه مبارك رمضان میزان جرایم اجتماعی به میزان قابل توجهی كاهش مییابد. ریشه این اصلاح اجتماعی را باید در گرایش افراد جامعه به معنویات و سلطه معنویت بر جامعه جستجو كرد. این راهكار بزرگ معنوی میتواند راهگشای دیگر معضلات اجتماع اسلامی و نیز بشری قرار گیرد؛ به گونهای كه با تبیین و گسترش صحیح مسائل دینی و روحانی، میتوان به ستیز اهریمن پلیدیها و نادرستیها رفت.
7) فرصتی برای مهرورزی
تشویق به افطاری دادن در فرهنگ اسلامی و دستگیری از نیازمندان و نیز گستردن سفرههای اطعام برای همگان كه امروزه به صورت فرهنگی فراگیر درآمده، نشانههایی از مهرورزیاند.
اكرام ایتام به پیروی از مولای یتیمان، امیر مؤمنان علیهالسلام نیز گوشهای از آثار اجتماعی روزهداری به شمار میآید. در ماه رمضان، دلها در اثر همسایگی با نور و كاستن از عوامل مادی، رنگ و بوی بیشتری از محبت به خود میگیرد و زمینه گسترش شمیم خوش مهربانی در سراسر جامعه اسلامی پدید میآید.
منبع: سایت معارف قرآن