مبلّغ اسلامی در این راه باید در ابتدا خود را از نظر روحی و روانی برای این امر مهم مهیا کند و سپس ملکات و فضایل اخلاقی را در خود زنده سازد. در میان این فضایل، برخی را باید پیش از دیگر موارد، مورد تاکید قرار دهد، چون راهگشای وی در امر تبلیغ است. این ویژگی ها را «اخلاق تبلیغ» می نامیم...
به گزارش چی 24 به نقل از رسالت: نام کتاب: اخلاق تبلیغ در سیره رسول الله (ص)
نویسنده: سید مرتضی حسینی
مشخصات چاپ: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی، قم، پاییز 1383، نگارش، 176 صفحه.
در پیش گفتار این کتاب آمده است:
«جهان امروز، جهان تبلیغ و ارتباطات است. نبرد واقعی این عصر، نبرد اندیشه هاست. امروزه، تبلیغ و تبلیغات است که سرنوشت نبرد را رقم می زند. مبلّغ اسلامی در این راه باید در ابتدا خود را از نظر روحی و روانی برای این امر مهم مهیا کند و سپس ملکات و فضایل اخلاقی را در خود زنده سازد. در میان این فضایل، برخی را باید پیش از دیگر موارد، مورد تأکید قرار دهد، چون راهگشای وی در امر تبلیغ است. این ویژگی ها را «اخلاق تبلیغ» می نامیم و سعی داریم در نوشتار حاضر که در سه بخش تدوین شده‌است، به شرح شماری از آن ها بپردازیم.»
بخش اول این کتاب، به مفاهیم و کلیات، اختصاص دارد؛ واژه های «اخلاق»، «تبلیغ» و «سیره» در آن تعریف شده است. برای روشن شدن اهمیت موضوع، اهمیت تبلیغ از نگاه قرآن، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، ائمه اطهار علیهم‌السلام، امام خمینی (ره)، رهبر انقلاب مد ظله العالی و از نگاه دیگران مطرح شده‌است و سپس به اهمیت اخلاق تبلیغ و ضرورت بحث از آن در سیره رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم مطرح گردیده است و در آخر این بخش پیشینه تاریخی تبلیغ در سه قسمت تبلیغ پیش از اسلام، تبلیغ در اسلام و تبلیغ در عصر حاضر بیان گردیده است.
در بخش دوم، اخلاق فردی تبلیغ در هشت صفت بیان شده است که به طور خلاصه به آن ها اشاره می گردد.
1) ایمان:
در این فصل ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی ایمان مطرح شده‌است. سپس ایمان مبلّغ و نقش آن را در تبلیغ در 3 محور مورد بررسی قرار داده است.
الف. ایمان به خدا که برای مبلّغ ثمرات بسیار مهمی از جمله آرامش و تعادل روحی، واقع بینی (تشخیص حق از باطل)، اخلاق و معنویت، عمل صالح، محبوبیت، ثبات قدم و پایداری، نصر و پیروزی را دارد.
ب. ایمان به هدف: ایمان به هدف محرکی درونی است که مبلّغ را به سوی هدف سوق می دهد.
پ. ایمان به پیام و محتوای تبلیغ: ایمان و اعتقاد قلبی مبلّغ به پیام، شرط اساسی و اصلی تأثیر آن بر دل های مخاطبان است.
2) علم:
که ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی آن بیان شده است. سپس موارد زیر را به عنوان مهم ترین علومی که مبلّغ برای کامیابی در انجام وظیفه اش، نیازمند فراگیری آن است، بیان کرده است: علم فقه، علم اخلاق، علم کلام، علم تفسیر و علوم قرآنی، علم رجال و درایه، علم تاریخ، علم روان شناسی، علم منطق.
3) اخلاص:
ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی آن بیان شده‌است.
مؤلف مهم ترین آثار اخلاص را نام می برد که عبارتند از: علم و حکمت، موفقیت، حمایت و پشتیبانی خداوند، پاک شدن و دوری از پستی ها، هیبت و عظمت و سپس اخلاص مبلّغ و تأثیر آن در امر تبلیغ را بیان می دارد.
4) ورع و تقوا:
پس از بيان معنای لغوی و اصطلاحی آن مؤلف به بیان آثار و ثمرات ورع و تقوا می پردازد که برخی از آن ها عبارتند از:
الف. اصلاح اعمال و آمرزش گناهان،
ب. به بار نشستن و پذیرفته شدن عمل،
پ. روشن بینی و قدرت تشخیص حق از باطل،
ت. مصونیت از گزند شیطان،
ث. عدم تأثیر مکر و حیله دشمنان اسلام،
ج. کرامت و ارزش،
چ. محبوبیت،
ح. بهره‌مندی از حمایت خدا،
خ. آسان شدن امور زندگی،
د. نزول برکتهای زمینی و آسمانی.
نویسنده سپس مراتب ورع و تقوا را در این بخش بیان می کند.
5) ساده زیستی:
مؤلف در ساده زیستی مبلّغ معتقد است که جایگاه تبلیغ و هدایت مردم اقتضا می کند که مبلّغ، زندگی ساده و عاری از اشرافی گری داشته باشد.
6) آراستگی ظاهر:
مؤلف در آراستگی ظاهر مبلّغ آورده است که یکی از مسائل با اهمیت در زندگی اجتماعی انسان ها، پیراستگی ظاهر و برون است.
7) شجاعت:
در ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی آن مطرح گردیده است و سپس در قسمت شجاعت مبلّغ بیان شده است که شجاعت در حد اعتدال، یکی از ضروری ترین خصایص اخلاقی برای مبلّغ اسلامی است و باعث می شود که مبلّغ در برابر بدعت ها، کج روی ها و جهالت ها بایستد و سخن حق را در سخت ترین شرایط بگوید و به آن عمل کند.
8) استقامت:
ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی آن بیان شده و سپس در قسمت استقامت مبلّغ، مؤلف نمونه ای از استقامت یکی از مبلّغان اسلامی را نقل می کند.
در تمام این 8 صفت، از سیره حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هم نمونه هایی ذکر گردیده است.
در بخش سوم یعنی اخلاق اجتماعی، تبلیغ در 4 صفت بیان شده است که عبارتنداز:
1) تواضع:
ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی آن بیان شده است و سپس آثار و ثمرات تواضع در 6 مورد بیان شده که عبارتند از: محبت و دوستی، ابهت و احترام، انتشار فضایل و اخلاق پسندیده، شرف و بزرگواری، حفظ شرف، عظمت و بلندی مقام و در قسمت تواضع مبلّغ نمونه ای از خاطرات یک مبلّغ را بیان می دارد.
2) حسن خلق:
در قسمت حسن خلق مبلّغ بیان شده که اگر مبلّغ، بداخلاق باشد، نه تنها خود در رنج و عذاب است، که موجب تنفر مردم و پراکنده شدن آنان نیز می شود و آنان از هم نشینی با وی اجتناب می کنند.
3) پیشگامی در امور:
اگر واعظ بخواهد سخنش در جامعه مؤثر باشد، باید به آن چه می گوید عمل کند؛ زیرا مردم به کردار انسان بیش از گفتارش توجه دارند.
4) شرح صدر:
مبلّغ باید ظرفیت و تحمّل روحی و روانی برای پشت سر گذاشتن مشکلات، سختی ها، ناملایمات و کج مداری ها را داشته باشد. شرح صدر، از ضروری ترین صفات برای مبلّغ است.
در هر 4 فصل از این بخش نیز الگویی از سیره حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم با جزئیات و نگاه به زوایای مختلف زندگی آن حضرت آورده شده است.
منبع: كتاب شناسي توصيفي تبليغ ديني در ايران، سید محسن میرسندسی
نام کتاب: اخلاق تبلیغ در سیره رسول الله (ص)
نویسنده: سید مرتضی حسینی
مشخصات چاپ: انتشارات مرکز جهانی علوم اسلامی، قم، پاییز 1383، نگارش، 176 صفحه.
در پیش گفتار این کتاب آمده است:
«جهان امروز، جهان تبلیغ و ارتباطات است. نبرد واقعی این عصر، نبرد اندیشه هاست. امروزه، تبلیغ و تبلیغات است که سرنوشت نبرد را رقم می زند. مبلّغ اسلامی در این راه باید در ابتدا خود را از نظر روحی و روانی برای این امر مهم مهیا کند و سپس ملکات و فضایل اخلاقی را در خود زنده سازد. در میان این فضایل، برخی را باید پیش از دیگر موارد، مورد تأکید قرار دهد، چون راهگشای وی در امر تبلیغ است. این ویژگی ها را «اخلاق تبلیغ» می نامیم و سعی داریم در نوشتار حاضر که در سه بخش تدوین شده‌است، به شرح شماری از آن ها بپردازیم.»
بخش اول این کتاب، به مفاهیم و کلیات، اختصاص دارد؛ واژه های «اخلاق»، «تبلیغ» و «سیره» در آن تعریف شده است. برای روشن شدن اهمیت موضوع، اهمیت تبلیغ از نگاه قرآن، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، ائمه اطهار علیهم‌السلام، امام خمینی (ره)، رهبر انقلاب مد ظله العالی و از نگاه دیگران مطرح شده‌است و سپس به اهمیت اخلاق تبلیغ و ضرورت بحث از آن در سیره رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم مطرح گردیده است و در آخر این بخش پیشینه تاریخی تبلیغ در سه قسمت تبلیغ پیش از اسلام، تبلیغ در اسلام و تبلیغ در عصر حاضر بیان گردیده است.
در بخش دوم، اخلاق فردی تبلیغ در هشت صفت بیان شده است که به طور خلاصه به آن ها اشاره می گردد.
1) ایمان:
در این فصل ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی ایمان مطرح شده‌است. سپس ایمان مبلّغ و نقش آن را در تبلیغ در 3 محور مورد بررسی قرار داده است.
الف. ایمان به خدا که برای مبلّغ ثمرات بسیار مهمی از جمله آرامش و تعادل روحی، واقع بینی (تشخیص حق از باطل)، اخلاق و معنویت، عمل صالح، محبوبیت، ثبات قدم و پایداری، نصر و پیروزی را دارد.
ب. ایمان به هدف: ایمان به هدف محرکی درونی است که مبلّغ را به سوی هدف سوق می دهد.
پ. ایمان به پیام و محتوای تبلیغ: ایمان و اعتقاد قلبی مبلّغ به پیام، شرط اساسی و اصلی تأثیر آن بر دل های مخاطبان است.
2) علم:
که ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی آن بیان شده است. سپس موارد زیر را به عنوان مهم ترین علومی که مبلّغ برای کامیابی در انجام وظیفه اش، نیازمند فراگیری آن است، بیان کرده است: علم فقه، علم اخلاق، علم کلام، علم تفسیر و علوم قرآنی، علم رجال و درایه، علم تاریخ، علم روان شناسی، علم منطق.
3) اخلاص:
ابتدا تعریف لغوی و اصطلاحی آن بیان شده‌است.
مؤلف مهم ترین آثار اخلاص را نام می برد که عبارتند از: علم و حکمت، موفقیت، حمایت و پشتیبانی خداوند، پاک شدن و دوری از پستی ها، هیبت و عظمت و سپس اخلاص مبلّغ و تأثیر آن در امر تبلیغ را بیان می دارد.
4) ورع و تقوا:
پس از بيان معنای لغوی و اصطلاحی آن مؤلف به بیان آثار و ثمرات ورع و تقوا می پردازد که برخی از آن ها عبارتند از:
الف. اصلاح اعمال و آمرزش گناهان،
ب. به بار نشستن و پذیرفته شدن عمل،
پ. روشن بینی و قدرت تشخیص حق از باطل،
ت. مصونیت از گزند شیطان،
ث. عدم تأثیر مکر و حیله دشمنان اسلام،
ج. کرامت و ارزش،
چ. محبوبیت،
ح. بهره‌مندی از حمایت خدا،
خ. آسان شدن امور زندگی،
د. نزول برکتهای زمینی و آسمانی.
نویسنده سپس مراتب ورع و تقوا را در این بخش بیان می کند.
5) ساده زیستی:
مؤلف در ساده زیستی مبلّغ معتقد است که جایگاه تبلیغ و هدایت مردم اقتضا می کند که مبلّغ، زندگی ساده و عاری از اشرافی گری داشته باشد.
6) آراستگی ظاهر:
مؤلف در آراستگی ظاهر مبلّغ آورده است که یکی از مسائل با اهمیت در زندگی اجتماعی انسان ها، پیراستگی ظاهر و برون است.
7) شجاعت:
در ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی آن مطرح گردیده است و سپس در قسمت شجاعت مبلّغ بیان شده است که شجاعت در حد اعتدال، یکی از ضروری ترین خصایص اخلاقی برای مبلّغ اسلامی است و باعث می شود که مبلّغ در برابر بدعت ها، کج روی ها و جهالت ها بایستد و سخن حق را در سخت ترین شرایط بگوید و به آن عمل کند.
8) استقامت:
ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی آن بیان شده و سپس در قسمت استقامت مبلّغ، مؤلف نمونه ای از استقامت یکی از مبلّغان اسلامی را نقل می کند.
در تمام این 8 صفت، از سیره حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم هم نمونه هایی ذکر گردیده است.
در بخش سوم یعنی اخلاق اجتماعی، تبلیغ در 4 صفت بیان شده است که عبارتنداز:
1) تواضع:
ابتدا معنای لغوی و اصطلاحی آن بیان شده است و سپس آثار و ثمرات تواضع در 6 مورد بیان شده که عبارتند از: محبت و دوستی، ابهت و احترام، انتشار فضایل و اخلاق پسندیده، شرف و بزرگواری، حفظ شرف، عظمت و بلندی مقام و در قسمت تواضع مبلّغ نمونه ای از خاطرات یک مبلّغ را بیان می دارد.
2) حسن خلق:
در قسمت حسن خلق مبلّغ بیان شده که اگر مبلّغ، بداخلاق باشد، نه تنها خود در رنج و عذاب است، که موجب تنفر مردم و پراکنده شدن آنان نیز می شود و آنان از هم نشینی با وی اجتناب می کنند.
3) پیشگامی در امور:
اگر واعظ بخواهد سخنش در جامعه مؤثر باشد، باید به آن چه می گوید عمل کند؛ زیرا مردم به کردار انسان بیش از گفتارش توجه دارند.
4) شرح صدر:
مبلّغ باید ظرفیت و تحمّل روحی و روانی برای پشت سر گذاشتن مشکلات، سختی ها، ناملایمات و کج مداری ها را داشته باشد. شرح صدر، از ضروری ترین صفات برای مبلّغ است.
در هر 4 فصل از این بخش نیز الگویی از سیره حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم با جزئیات و نگاه به زوایای مختلف زندگی آن حضرت آورده شده است.
منبع: كتاب شناسي توصيفي تبليغ ديني در ايران، سید محسن میرسندسی
