مفسر بزرگوار قرآن مجید استاد حسین انصاریان ، در مراسم روز عید غدیر که در مسجد امیر تهران برگزار شد، طی سخنانی به معنای حقیقی کلمۀ «ذکر» و بررسی آن در منابع گوناگون پرداخته و فرمودند:
گاهی کلمۀ ذکر در هر سه منبع قرآنی، روایی و ادعیه به معنای توجه قلبی به پروردگار است؛ البته نه به مفهوم توجهی ایستا و بدون ایجاد تغییر و تحول در انسان، بلکه توجهی پویا و درراستای کمال انسانی.
ایشان در ادامۀ سخنان خود پیرامون این کلمۀ پرمعنا، حدیثی از امام صادق (ع) را بیان کرده و گفتند:
امام صادق (ع) در حدیثی میفرمایند: زمانی که ما به شیعیانمان میگوییم تا «ذاکر» باشند، بدین معنا نیست که خود را به اذکاری چون «سبحانالله»، «الحمدلله» و یا «لاالهالاالله» مشغول ساخته و از معنای واقعی «ذاکر بودن» غافل شوید؛ بلکه مفهوم حقیقی «ذاکر» این است که هنگام مواجهه با حلال و حرام الهی، اطاعت امر خداوند را نموده و تقوای الهی پیشه کنند تا بدینگونه ذاکر الله گردند.
ایشان در این سخنرانی، معانی دیگری از «ذکر» را نیز بیان کردند و گفتند:
معنای دیگر «ذکر»، خود کتاب قرآن است و خداوند در آیۀ نهم از سورۀ حجر به این معنا تصریح میفرماید. ذکر در این آیه به مفهوم یادآوری حقایق است و امیرمؤمنان (ع) دراینباره فرمودهاند: یادآوری تمام جریانات گذشته و آیندۀ عالم است که همه آن برای شما درس است.
همچنین ضمن حدیثی از امام باقر (ع) به معنای ذکر در منابع روایی اشاره کرده و افزودند:
در روایات اهلبیت (علیهمالسلام) آمده است که ذکر، ائمۀ طاهرین هستند؛ امام باقر در همین خصوص میفرمایند: ما ذکر هستیم و مسیر هدایت و صراط مستقیم را به شما یادآوری میکنیم.
معظم له در بخش دیگری از سخنان خود، نماز را نیز معنی دیگر ذکر دانسته و چنین اظهار کردند:
همانا نماز ذکر الله است؛ چنانکه خداوند در آیۀ نهم از سوره جمعه به این معنا تصریح کرده و میفرماید:
«يا أَيُّهَا اَلَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ اَلْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اَللّهِ؛ اى كسانى كه ايمان آورده ايد، چون براى نماز جمعه ندا داده شد، به سوى ذكر خدا بشتابيد».
استاد انصاریان با بیان معنای سخنگفتن و حرفزدن برای واژۀ ذکر در کتب لغت عرب و تأکید بر این معنا در سخنان خویش، روایت زیبایی را از رسول خدا (ص) در این خصوص نقل نمودند:
رسول خدا (ص) میفرمایند: «ذکر الله عز و جل عبادة و ذکری عبادة و ذکر علی عبادة». این روایت از اهمیت خاصی برخوردار بوده و انسانها را به ذکر پروردگار در هر مکان و حالتی دعوت میکند و آن را عبادتی بزرگ میداند.
ایشان همچنین ضمن تأکید بر ذکر خداوند و اهمیت آن در هرجایی، ذکر امیرالمؤمنین (ع) و بیان فضایل ایشان را نیز درشمار اذکار الهی دانسته و چنین اظهار داشتند:
از علی (ع) و اخلاق و ارزشهای آن حضرت در مجالستان حرف بزنید تا هیچکس نتواند جایگزین ایشان در قلبتان شود. همانا با سخنگفتن از کرامات و عرفان امیرمؤمنان (ع)، اجازۀ ورود به دشمن را ندهید. قلبی که پیوسته به یاد علی (ع) باشد، یقیناً پاک و مطهر خواهد ماند و از آلودگی و خباثتها دور میماند.
استاد انصاریان در ادامۀ سخنان خویش دربارۀ ذکر امیرالمؤمنین (ع) افزودند:
نگاهکردن به چهرۀ علی (ع) نیز مانند ذکر و سخنگفتن از ایشان عبادت است، اگرچه ما اکنون از این فیض محروم هستیم؛ رسول خدا (ص) نگاه به امیرالمؤمنین (ع) را عبادت دانسته و آن را هممرتبه با نگاه به کعبه بیان فرمودهاند. نگاه به خانۀ کعبهای که از خاک و سنگ است، صدهزار حسنه به نامۀ اعمال انسان، اضافه و صدهزار گناه را از نامۀ اعمالش محو میکند.
ایشان در بخش پایانی سخنرانیشان، به این نکته تصریح کردند که:
حال با این حساب ببینید که نگاه به علی(ع) چقدر حسنات دارد و نمیتوان آن را به شماره آورد؛ پس هرکس عاشق علی (ع) باشد و به او اقتدا کند، رسول خدا(ص) در روز قیامت شفیع اوست و به امیرمؤمنان امر میکند تا با دست خودش از حوض کوثر به او آب بدهد؛ آبی که انسان را از هر تشنگی میرهاند و این نویدی جانبخش برای ماست و شادی وصف ناپذیری را در قلب ایجاد میکند.